Μεγάλος προβληματισμός έχει προκύψει τελευταία σχετικά με την σκοπιμότητα της τοποθέτησης μπαταρίας στις εγκαταστάσεις Net Metering. Το φαινόμενο εντάθηκε από την στιγμή που η πολιτεία εξήγγειλε την επιδότηση των συστημάτων Νετ Μετεριν για κατοικίες, όπου η ενσωμάτωση διάταξης αποθήκευσης είναι προαπαιτούμενο για ένταξη στο πρόγραμμα επιχορήγησης. Όμως υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι για τους οποίους κάποιος πρέπει να επιλέξει σύστημα με μπαταρίες και όχι χωρίς μπαταρίες (εμείς εδώ το δεύτερο θα το λέμε "Απλό Net Metering"); Πάμε να δούμε.

Βασική Συνθήκη της Αυτοπαραγωγής (Αυτοκατανάλωσης - Net Metering) 

Ας δούμε πρώτα απ' όλα την ... ιδιοσυγκρασία του Net Metering. Αυτή συνοψίζεται για κάποιον Αυτοπαραγωγό ως εξής:

  • Είναι διασυνδεδεμένος (δηλαδή τροφοδοτείται με ηλεκτρική ενέργεια από το δίκτυο),
  • παράλληλα έχει και δικό του σύστημα παραγωγής (ΑΠΕ, συνήθως φωτοβολταϊκά),
  • από την δική του παραγωγή καταναλώνει απευθείας όση ενέργεια χρειάζεται (αυτό λέγεται Ταυτοχρονισμός),
  • όση απο την παραγόμενη ενέργεια περισσεύει την διοχετεύει (με άλλα λόγια την αποθηκεύει στο Δίκτυο ή και αλλού),
  • όταν χρειάζεται ενέργεια αλλά δεν έχει εκείνη τη στιγμή παραγωγή, "τραβάει" από εκεί που την αποθήκευσε νωρίτερα και
  • στο τέλος συμψηφίζει τα ποσά ενέργειας που αντάλλαξε με το Δίκτυο. 

Τα κριτήρια Αποτελεσματικότητας του συστήματος

Οι στόχοι που θα πρέπει να επιτυγχάνει η Εγκατάστασή μας Net Metering είναι κατά σειρά προτεραιότητας:

  1. Να έχει την ικανότητα να παράγει στον κύκλο συμψηφισμού το σύνολο της ενέργειας που καταναλώνουμε (βάρος 7.5 στα 10)
  2. Να μπορεί να υποστηρίξει τα φορτία μας τις ώρες Ταυτοχρονισμού (βάρος 1 στα 10)
  3. Αν είναι δυνατόν, να εξασφαλίζει "μηδενική συναλλαγή με το Δίκτυο" (βάρος 1 στα 10)
  4. Χρήσιμο θα ήταν να μπορεί να λειτουργήσει σε περιπτώσεις "νέκρωσης" του Δικτύου, λειτουργία Off-Grid.
  5.  

Προφανώς, ο στόχος Νο 1 είναι ο σημαντικότερος διότι η επίτευξή του σημαίνει μηδενισμό της χρέωσης ενέργειας. Αντίστοιχα, οι στόχοι Νο 2 και Νο 3, συντελούν στην ελαχιστοποίηση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων. Τέλος, αν το σύστημα Αυτοπαραγωγής μας μπορεί να μας εξασφαλίσει ότι έστω και μερικώς μπορεί να μας παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα σε περίπτωση διακοπής του δικτύου, τότε αυτό θα ήταν χρήσιμο ιδιαίτερα σε περιοχές ή καταστάσεις όπου οι διακοπές του δικτύου είναι συχνό φαινόμενο.

Ο ρόλος του Δικτύου ως χώρος Αποθήκευσης και η έννοια του Ταυτοχρονισμού

Στη διασύνδεση Νετ Μετεριν διακρίνουμε τρεις λειτουργικές συνιστώσες: Η μία είναι το δημόσιο δίκτυο το οποίο θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως μια μεγάλη δεξαμενή ηλεκτρικής ενέργειας. Η άλλη είναι η εσωτερική εγκατάσταση κατανάλωσης με κύριο χαρακτηριστικό ότι καταναλώνει και μόνο και μάλιστα με ένα χαρακτηριστικό ημερήσιο και εποχιακό προφίλ. Και η τρίτη συνιστώσα είναι ο σταθμός παραγωγής από Ανανεώσιμη Πηγή (συνήθως ένα ΦΒ σύστημα) ο οποίος παράγει ηλεκτρική ενέργεια σε συγκεκριμένο ρυθμό και δυναμικότητα αναλόγως της διαθεσιμότητας της Ανανεώσιμης Πηγής (εν προκειμένω της ηλιοφάνειας).

Ως προς την συμπεριφορά της κάθε μιας από τις παραπάνω συνιστώσες και υπό κανονικές ή μέσες συνθήκες θα σημειώσουμε τις εξής:

  1. Το Δίκτυο ως μεγάλη δεξαμενή, είναι σε θέση να παρέχει στην εσωτερική εγκατάσταση κατανάλωσης όση ενέργεια αυτή ζητήσει ή, να δεχτεί μικρά ή λίγο μεγαλύτερα ποσά ενέργειας από την "πλευρά" του καταναλωτή τα οποία προκύπτουν ως περίσσεια της Παραγόμενης από το ΦΒ Σύστημα μείον την ενέργεια που καταναλώνεται επιτόπου στην εγκατάσταση του καταναλωτή. Βασικό χαρακτηριστικό του Δικτύου είναι ότι το Δυναμικό του είναι θεωρητικά σταθερό ανεξάρτητα από τη ζήτηση (στην πραγματικότητα κυμαίνεται εντός αποδεκτών ορίων).
  2. Το ΦΒ σύστημα ουσιαστικά μόνο παράγει ηλεκτρική ενέργεια όταν υπάρχει ικανή ηλιακή ακτινοβολία. Η παραγόμενη ενέργεια διοχετεύεται στη γραμμή σύνδεσης της εγκατάστασης κατανάλωσης με το δίκτυο και "εκβάλλει" σε αυτή σε σημείο μεταξύ του Μετρητή κατανάλωσης και της Εγκατάστασης κατανάλωσης (πχ της κατοικίας) και το οποίο σημείο θα το λέμε "Κόμβο". Εννοείται ότι για να υπάρχει παραγωγή, η ενέργεια που βγαίνει από το σύστημα προς τον Κόμβο θα πρέπει να έχει "μεγαλύτερο δυναμικό" από τον κόμβο.
  3. Η εσωτερική εγκατάσταση είναι η οντότητα που μόνο καταναλώνει.  Όποτε υπάρχει ανάγκη απορροφά ενέργεια από τον Κόμβο και αυτός με τη σειρά του θα αναπληρωθεί ενεργειακά είτε από το δίκτυο είτε από το ΦΒ σύστημα είτε και από τα δύο.

Ας εξετάσουμε τώρα τη διαδρομή και την κατάληξη της παραγόμενης από το Φωτοβολταϊκό σύστημα ενέργειας. Όταν λοιπόν υπάρχει Παραγόμενη ενέργεια αυτή οδεύει προς τον Κόμβο και, εάν εκείνη τη στιγμή υπάρχει ζήτηση από την πλευρά της εγκατάστασης κατανάλωσης τότε το πρώτο που θα γίνει είναι να καλυφθεί αυτή η ζήτηση, η ενέργεια δηλαδή, θα ακολουθήσει την πορεία ΦΒ Σύστημα -> Κόμβος -> Κατανάλωση. Τώρα, αναλόγως του ενεργειακού ισοζυγίου, η παραγόμενη ενέργεια είτε θα καταλήξει εξ ολοκλήρου στην Εγκατάσταση κατανάλωσης είτε μέρος αυτής ως περίσσεια θα εγχυθεί στο δίκτυο και τρόπω τινά θα "αποθηκευθεί" εκεί.

Ως Ταυτοχρονισμό ορίζουμε το κλάσμα της ενέργειας (της Παραγόμενης) που καταλήγει απευθείας από το ΦΒ σύστημα στην Εγκατάσταση κατανάλωσης. Σε μαθηματική μορφή θα έχουμε Ταυτοχρονισμός =100%ΧΑπευθείας Καταναλισκόμενη÷Συνολικά Παραγόμενη.

Ορίζουμε επίσης και τον όρο "Ηλιακό Κλάσμα" ο οποίος είναι το κλάσμα της απευθείας Καταναλισκόμενης Ενέργειας (που παρήχθη από τα Φωτοβολταϊκά) προς την Συνολικά καταναλισκόμενη. Εφόσον το ΦΒ σύστημα διαστασιολογείται με σκοπό να παράγει ετησίως το σύνολο της καταναλισκόμενης ενέργειας, τότε τα μεγέθη Ταυτοχρονισμός και Ηλιακό Κλάσμα τείνουν να συμπίπτουν (αφού οι παρανομαστές τείνουν να είναι ίδιοι).

 Δεδομένου ότι στη διάρκεια του 24ώρου οι ώρες παραγωγής είναι 6 έως 12 ενώ, οι ώρες κατανάλωσης είναι σχεδόν 24, είναι φανερό ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό της παραγόμενης ενέργειας καταλήγει απευθείας στην κατανάλωση. Επιπλέον λογίζοντας απόλυτες τιμές (εποχιακή διακύμανση παραγωγής/κατανάλωσης) διαπιστώνουμε ότι σε περιόδους χαμηλής παραγωγής (χειμώνας) μπορεί να επιτυγχάνουμε υψηλό ταυτοχρονισμό μικρών όμως ποσών ενέργειας ενώ, σε περιόδους υψηλής παραγωγής (καλοκαίρι) έχουμε χαμηλό ταυτοχρονισμό αλλά μεγάλων ποσών ενέργειας. Γενικά μιλώντας, ένας συνήθης ταυτοχρονισμός για συστήματα Αυτοπαραγωγής σε κατοικίες και σε ετήσια βάση βρίσκεται στο 30% περίπου. Αυτό σημαίνει ότι για το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει η εγκατάσταση έχει "εμπλακεί" και το Δίκτυο με ότι συνεπάγεται αυτό από άποψη χρεώσεων.

Σύστημα με Μπαταρία και Σύστημα χωρίς Μπαταρία

Η συμβολή της μπαταρίας έγκειτε στην θετική επίδραση ως προς την επίτευξη των στόχων 2, 3 και 4 όπως ταξινομήθηκαν προηγουμένως, δηλαδή σε ένα πεδίο στόχων με βαρύτητα μικρότερη από 3 στα 10. Αναλυτικότερα, η ύπαρξη μπαταρίας μπορεί:

  1. να διευρύνει πλασματικά το μέγεθος του Ταυτοχρονισμού (στόχος Νο 2) υπό την έννοια ότι θα λειτουργήσει εξομαλυντικά στην εξισορρόπηση αιχμών είτε από την πλευρά της παραγωγής είτε από την πλευρά κατανάλωσης. Αυτό θα οδηγήσει σε κάποιο βαθμό στην παράκαμψη του Δικτύου ως χώρο αποθήκευσης. Η λειτουργική χωρητικότητα της μπαταρίας που απαιτείται σε αυτό το σημείο, είναι σχετικά μικρό (μικρότερη από την ημερησίως καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια)
  2. να καλύψει μικρά διαστήματα ανεπαρκούς παραγωγής (στόχος Νο 3) όπως για παράδειγμα, τη νύχτα ή κάποιες συννεφιασμένες μέρες ή και κάποιες περιπτώσεις με ιδιαίτερα αυξημένη κατανάλωση. Εδώ θα χρειαστούμε ένα μεγαλύτερο σύστημα αποθήκευσης (λειτουργική χωρητικότητα διπλάσια ή και περισσότερο από την ημερήσια κατανάλωση).
  3. να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στην εγκατάσταση χωρίς να απαιτείται "ενεργό δίκτυο" (στόχος Νο 4). Είναι προφανές ότι χωρίς αποθηκευμένη ενέργεια δεν είναι εφικτό να καλυφθούν οι ανάγκες μιας εγκατάστασης τύπου κατοικίας γιατί η ζήτηση σε ενέργεια είναι διαρκής για όλο το 24ωρο και ένας ΦΒ σταθμός δεν μπορεί να ανταπεξέλθει παρά μόνο κατά τις ώρες ηλιοφάνειας.
Ταυτοχρονισμός Με ή Χωρίς Μπαταρία
Net Metering χωρίς Μπαταρία Net Metering με Αποθήκευση
Διάγραμμα 1. Σύστημα χωρίς ΜπαταρίαΔιάγραμμα 2. Σύστημα με Μπαταρία

 Στα παραπάνω διαγράμματα εμφανίζονται τα λειτουργικά χαρακτηριστικά μιας τυπικής οικιακής εγκατάστασης αυτοπαραγωγής σε μηνιαία κλιμάκωση. Στο πρώτο διάγραμμα έχουμε σύστημα χωρίς μπαταρία ενώ στο δεύτερο υπάρχει διάταξη μπαταρίας χωρητικότητας διπλάσιας της μέσης ημερήσιας κατανάλωσης (περίπου 29kWhs). Με βάση το πρώτο διάγραμμα το Ηλιακό Κλάσμα (Ταυτοχρονισμός) είναι 0.326 (32.6% ταυτοχρονισμός). Από αυτό προκύπτει ότι - αν και η παραγωγή υπερκάλυψε την κατανάλωση - το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώθηκε στην εγκατάσταση και έκανε χρήση του δικτύου είναι το 67.4% του συνόλου της κατανάλωσης. Για το παράδειγμα του διαγράμματος, αυτό ανέρχεται σε 3.570kWh επί συνόλου 5.297kWh (5.297Χ 67.4%=3.570). Για αυτές τις kWhs ο καταναλωτής θα πληρώσει τις αναλογούσες ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Για να προσδιοριστεί ακριβώς το χρηματικό ποσό που αντιστοιχεί, ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να συμβουλευτεί τον λογαριασμό κατανάλωσής του.

Στο διάγραμμα 2 αντίστοιχα, το ηλιακό κλάσμα είναι 0.794 (Ταυτοχρονισμός 79.4%) και η ηλεκτρική ενέργεια με κόστη ρυθμιζόμενων χρεώσεων είναι 20.6%Χ5.297=1.091kWhs, δηλαδή μειώθηκαν κατά 70% περίπου.

Η επιλογή των δυο ακραίων περιπτώσεων (δηλ. καθόλου μπαταρία και αρκετά μεγάλη μπαταρία), έγινε για να δείξουμε πρώτον ποιά είναι τα δεδομένα στην απλή διασύνδεση Net Metering και δεύτερον, ότι είναι αδύνατο να μηδενίσουμε εντελώς την ανάγκη για χρήση του δικτύου για τις συνήθεις οικιακές μας καταναλώσεις χρησιμοποιώντας μια ανανεώσιμη πηγή ακόμα και αν ενσωματώσουμε στο σύστημά μας μια αρκετά μεγάλη μπαταρία. Πράγματι, βλέπουμε ότι στην καλύτερη περίπτωση υπάρχει ένα μέρος της χρησιμοποιούμενης ενέργειας που ανέρχεται στο 20% αυτής, για το οποίο θα γίνει χρήση του δικτύου.

Για ποιούς λόγους να προτιμήσει κάποιος Net Metering με μπαταρία

Όπως είδαμε παραπάνω το καθαρά οικονομικό όφελος στο οποίο μπορεί να στοχεύσει κάποιος επιλέγοντας σύστημα με μπαταρία, είναι αυτό που προκύπτει από τη μείωση κατά 70% από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις που του εξασφαλίζει το απλό νετ μετερινγ (δηλ. χωρίς μπαταρία) το οποίο μεταφράζεται σε ποσοστό βελτίωσης της τάξης του 10% του οφέλους. Αν για παράδειγμα, με το απλό νετ μετερινγ επωφελείται 1500€ ετησίως, τώρα με τη μπαταρία θα ωφελείται 1.650€. Από την άλλη πλευρά, το κόστος εγκατάστασης θα επιβαρυνθεί κατά 50% περίπου αφού τώρα θα πρέπει να προστεθεί και το κόστος της μπαταρίας και της διασύνδεσής της. Επιπλέον, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το κόστος αντικατάστασης των μπαταριών (δύο ίσως και τρεις φορές στη διάρκεια της 25ετίας). Στην ιδανική περίπτωση που θα χρειαστεί μόνο μία αντικατάσταση προκύπτει ότι, το κόστος του συστήματος με μπαταρία στην 25ετία είναι το διπλάσιο με το αντίστοιχο του απλού. Με βάση τα σημερινά δεδομένα ένα απλό σύστημα Net Metering στη διάρκεια της 25ετίας "επιστρέφει" τέσσερις φορές το κόστος του (μέση απόσβεση τα 6.25 έτη). Αν κάνουμε τώρα λίγα μαθηματικά θα βρούμε ότι το σύστημα με μπαταρίες "επιστέφει" 2.2 φορές το κόστος του. Αυτό αξιολογώντας το από ψυχρή επενδυτική σκοπιά αποδεικνύεται αδιάφορο και μάλλον απορρίπτεται ως ιδέα.

Αφού διαβάσατε έως εδώ αξίζει να δείτε τις προτάσεις και τις προσφορές μας για συστήματα Net Metering!

Υπάρχουν άλλοι λόγοι - πέραν του οικονομικού -  που συνηγορούν υπέρ της μπαταρίας; Φυσικά και υπάρχουν! Και είναι σημαντικοί. Τους εκθέτουμε αμέσως:

  • Η κρατική επιδότηση. Εάν η επιχορήγηση αξιοποιηθεί σωστά, επιλέγοντας ουσιαστικά κορυφαία συστήματα τα οποία δεν θα χρειαστούν πάνω από μια αντικατάσταση, αυτομάτως το "2.2 φορές" που είδαμε παραπάνω σκαρφαλώνει πάνω από το "3 φορές" και η επένδυση αποκτά ζωηρό ενδιαφέρον.
  • Η αντιμετώπιση πιθανών "κινδύνων μη απορρόφησης". Δεν είναι καθόλου απίθανο μετά από κάποια χρόνια ο διαχειριστής του δικτύου να δηλώσει αδυναμία απορρόφησης της παραγωγής σου. Αφύσικο σενάριο αλλά εφικτό. Και τότε τι θα κάνεις την ενέργεια που θα παράγεις; Αναγκαστικά θα ακυρώνεται και ταυτόχρονα θα αναγκαστείς να τραβάς από το δίκτυο και φυσικά να χρεώνεσαι.
  • Αποδοχή αιτήσεων σε κορεσμένα δίκτυα. Ακόμα και σήμερα, σε περιοχές με κορεσμένα δίκτυο δεν εγκρίνονται αιτήσεις για Νετ Μετερινγ παρά μόνο υπό τον όρο "της Μη Έγχυσης". Φυσικά αυτό επιτυγχάνεται κυρίως και συνήθως με την ενσωμάτωση μπαταρίας.
  • Ατομική ευθύνη! Αναφερόμαστε στην οικολογική συνείδηση, στην κοινωνική συνεισφορά και φυσικά στην ευστάθεια του Δικτύου. Εξ ου και η κρατική επιδότηση.
  • Μελλοντική ... αυτονόμηση. Το μόνο που θα χρειαστεί κάποιος είναι και μια δεύτερη πηγή.

Το ερώτημα παραμένει: Ναι ή όχι στην Μπαταρία;

Δεν υπάρχει απόλυτο Ναι ή Όχι. Τουλάχιστον τόσο ξεκάθαρο όσο είναι σε αυτό καθ' αυτό το Net Metering, για το οποίο δεν υπάρχουν αμφισβητήσεις. Ο κάθε ενδιαφερόμενος, αφού συνυπολογίσει πράγματα και δεδομένα σαν αυτά που παραθέσαμε, θα πρέπει να σχεδιάσει πλάνο "μακράς πνοής", εκτιμώντας τόσο τις καταστάσεις που θα διαμορφωθούν στα επόμενα αρκετά χρόνια στην αγορά ενέργειας, όσο και τις αντικειμενικές συνθήκες στο περιβάλλον όπου διαβιεί (άλλο η πόλη άλλο η επαρχία, άλλο η πολυκατοικία άλλο η μονοκατοικία) και επίσης το ενδεχόμενο της τροποποίησης της ενεργειακής του εξάρτησης.